KARS’a gelen bir grup Ermeni turist, camiye çevrilen tarihi 12 Havariler Kilisesi’nde ayin yapmak istedi, ancaka İl Müftüsü İlyas Serenli izin vermedi.
Turistlerin Kümbet Camisini sadece ziyaret edebileceklerini belirten Müfü Serenli, “Camide ayin olmaz. Ayin yapacaklarsa kilisede yapsınlar. Camide namaz kılınır, ibadet yapılır. Biz nasıl onların kiliselerinde namaz kılmıyorsak onlar da bizim camilerimize gelip ayin yapamazlar” dedi.
Kars Kalesi’nin eteğinde bulunan ve bin yıldır sürekli el değiştiren tarihi 12 Havariler Kilisesi, Ermeni Bagratid Karlı Abbas döneminde 932-937 yılları arasında yaptırıldı. Kars’ın 1579 yılında Osmanlılara geçmesi üzerine 12 Havariler Kilisesi’nin adı da, Kümbet Camine dönüştürüldü. Kent 298 yıl sonra Rus güçlerinin eline geçince, Kümbet Camii de yeniden kiliseye çevrildi ve bu dönemde ‘kale başkilisesi’ olarak anıldı. Kars, 1917’de yeniden Türklerin eline geçince, kilise yine camiye çevrildi. Türkler 1918 yılında geri çekilmek zorunda kalınca, cami tekrar kilise yapıldı. Ve Türklerin 1920’deki zaferiyle, kilisenin kapısına kilit vuruldu. 1964 yılına kadar metruk kalan kilise, bu süre içinde benzin deposu olarak kullanıldı, alkoliklerin mekanı haline geldi. Kilise, 1964 yılında eski eserleri koruma ve müze memurluğu bünyesinde müze olarak hizmet vermeye başladı. Müzenin 1978’de yer değiştirmesiyle, kilise 1993’e kadar terk edildi. Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1993 yılında kiliseyi Diyanet İşleri Başkanlığı’na devretti. Böylece kilise, yıllar yine cami olarak kullanılmaya başlandı ve adı yine Kümbet Cami olarak değiştirildi.
Geçen yıl restorasyonu yapılan Kümbet Camii'nin iç kısımlarındaki kubbeler boyandı ve çevre düzenlemesi yapıldı. Hasan Harakani Külliyesi’nin sınırları içerisine dahil edilen caminin etrafından yüksek duvarlar örüldü.
Ancak mahalle sakinlerin bir bölümü ise ‘kilisede namaz kılınmaz’ diyerek Kümbet Camii’ne gitmiyor.
Mahalle sakinleri kale eteğindeki Ulu Cami dışında açık olan 4 camiden özellikle Evliya Cami ile Abdi Ağa Camii’nde namaz kılmayı tercih ediyor. Kiliseye çevrildiği için Kümbet, küçük oldukları gerekçesiyle de Ali Ağa ve Vaizoğlu camilerinde, çoğu zaman sadece imam ve müezzin namaz kılıyor.
İl Müftüsü İlyas Serenli, turistlerin Kümbet Camisini sadece ziyaret edebileceklerini belirterek, “Camide ayin olmaz. Ayin yapacaklarsa gidip kilisede yapsınlar. Camide namaz kılınır, ibadet yapılır. Biz nasıl onların kiliselerine gidip namaz kılmıyorsak onlar da bizim camilerimize gelip ayin yapamazlar. Ziyaret edebilirler. Ama orada ‘biz ayin yapmak istiyoruz’ derlerse buna müsade etmeyiz” dedi.
Serenli, bir bölgede 5 caminin bulunmasıyla ilgili olarak da, “O bölgede 5 cami var. Ulu Cami tadilata olduğu için kapalı. Diğerleri de, orası eski Kars olduğu için geçmişte mahalle mescidi gibi yapılmış. Ama oranın bizim için bir misyonu var” diye konuştu.
