Balıktaki civa gebelikte riskli mi?
Küçük balıklarla beslenen büyük balıkları sürekli yiyenler risk altında.
Bütün balıklar belli miktarlarda metil civa içerir. Ancak insana hepsi zarar vermez. Küçük balıklarla beslenen büyük balıkları sürekli yiyenler risk altında.
Anne adayları artık çok bilinçli. Son yıllarda hamile danışanlarımın sayısında artış var. Bazen bu konuda ciddi araştırmalar yapıyor ve gerçekten çok güzel sorular soruyor: "Gebelik döneminde balık yenmeli mi? Ne kadar yenmeli? Civa riski nedir?" gibi. Bu konuda 2004’te FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından yapılmış önemli açıklamalar var. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Tanju Besler’in "Balık Tüketimi ve Sağlık Etkileri" çalışması da bu konuda önemli bir kaynak. Her iki veri ve kendi bilgilerimi gözden geçirerek bu konuda kafaları karıştıran bazı soru işaretlerini aydınlatmak istedim.
Bol vitamin mineral içerir
Balıkların protein içeriği zengin olduğu için et grubu besinler arasında yeralırlar. Hayvansal protein kaynağı olmalarına rağmen diğer hayvan etlerinden önemli farklılıkları vardır.
Balıklar, B grubu vitaminlerinden tiamin (B1), riboflavin (B2), niasin (B3), B6 vitamini (pridoksin), B12 vitamininin ve yağda eriyen vitaminlerden A ve D vitaminlerinin iyi kaynakları olarak kabul edilirler. 100 gram balık tüketimi vücudun özellikle A vitamini (retinol) gereksiniminin yüzde 10-15’ini karşılar. Balık mineral içeriği ile de zengin bir besindir. Balık ve diğer deniz ürünlerinde iyot, selenyum, fosfor gibi önemli mineraller bulunur.
Son yıllarda artan kirlilik nedeniyle ne yazık ki balık tüketimi de azalıyor. Son 20 yılda yapılan çalışmalarda özellikle kirli deniz ve göllerde tutulan balıklarda civa gibi sağlığa zararlı bazı kimyasalların bulunması pek çok kişiyi balık yemekten vazgeçirebiliyor. Oysa haftada en az iki kez tüketilmesi ve balıktan alınacak o****-3 yağ asidinin sağlığı koruyucu etkisi oldukça önemli.
Gebelik ve balıkla ilgili merak edilenler
Deniz ürünleri hamilenin diyetinin içinde önemli ve dengeli olarak yer almalıdır. Deniz ürünleri yüksek kalitedeki protein ve diğer besin öğeleri bakımından iyi bir kaynaktır ve yaÇ oranı düşüktür. Buna rağmen bazı balıklar yüksek miktarda metil civa içerebilir ve bu, fetusun sinir sistemi gelişimine sürekli yenildiğinde zarar verebilir. Ancak bu durum yaşlı ve derin suda yaşayan büyük balıklar için daha büyük risktir. Balık seçiminize dikkat etmeniz sizi bu riskten korur.
Civa nasıl balığın içine girer?
Civa çevrede doğal olarak oluşabilir. Endüstriyel atıklarla hava yoluyla da oluşabilir. Civa havadan suya girer, nehir ve okyanus yollarıyla dağılır. Sudaki bakteriler kimyasal değişikliklere yol açar ve civa metil formuna dönüşerek toksik etki yaratabilir.
Doğmamış çocuğumu civanın zararlı miktarda alımına karşı nasıl korurum?
Bütün balıklar aslında belli miktarlarda metil civa içerir. Ancak hepsi insanlarda zararlı etki yaratmaz. Buna rağmen uzun yaşayan, diğer balıkları yiyerek beslenen büyük balıklarda metil civa seviyesi en yüksektedir ve bu nedenle bu balıkları sürekli yiyenler en büyük risk altındadır. Kılıç balığı ve -zaten bizim tüketim alışkanlıklarımızda olmayan -köpekbalığı gibi büyük canlılarını yemeyerek doğmamış bebek korunabilir.
Diğer balıklar rahatlıkla yenilebilir mi?
Hamileliğiniz süresince veya hamile kalmayı düşündüğünüzde çeşitli balık türlerini tüketmeniz çok daha doğru olacaktır. Haftada ortalama 350 gram yiyeceğiniz pişmiş balık sizin için güvenilir miktardır. Küçük okyanus balıklarını ve kontrollü suda büyüyen çiftlik balıklarını tercih edebilirsiniz. Dondurulmuş balık veya konserve olmayan özel paketlenmiş balık da çözüm olabilir. Düşük metal civa içeren ve sıklıkla önerilen beş deniz ürününü FDA şöyle sıralıyor: Karides, konserve ton balığı, somon, morina balığı, kedibalığı (yayın balığı).
Haftada 350 gramdan fazla balık yemek sorun olur mu?
Bir haftadaki balık tüketimi metil civa seviyesini hemen etkilemez. Eğer bir haftada aşırı balık tükettiyseniz bir sonraki hafta tüketiminizi azaltmanız veya o hafta balık tüketmemeniz daha uygun olabilir.
Kısa günün kârı
Küçük dilim bir kek ortalama 210, büyük bir dilim kek ise 500 kalori içerir. Aralarındaki fark, 290 kaloridir. Bu fark için yaklaşık bir saat 30 dakika ev süpürmeniz gerekir.
Dyt.Sanem APA
