Afrİka'nin Yer Domuzlari
YER DOMUZU» (Orycteropus), kendine yeraltında yuva yapan eşek kulaklı, iri bir hayvandır. Güney Afrika'ya ilk gelen Hollandalı sömürgeciler, seyrek kahverengi veya gri tüylü, şişman ve yuvarlak vücutlu hayvanı domuza benzetmişlerdi. Aslında domuzla hiç bir akrabalığı olmayan yer domuzunun ismi bundan ileri gelir.
Yer domuzu dünyanın başlıca çukur kazan hayvanlarındandır. Kısa ve kalın bacakları kudretli pençelerle silâhlıdır. Yer domuzu oldukça iri bir hayvan olduğuna göre, (50 kilo ağırlığında, ortalama 120 santim uzunluğundadır ve ayrıca bunun yarısı kadar da, ağır ve sivri uçlu bir kuyruğu vardır), yerde açtığı oyuklar ufak tefek bir adamın sığmasına yetecek büyüklüktedir.
Yer domuzu avı: Afrikalı yerliler, yer domuzu'nun etine bayıürlar. Çok kere hayvanın ininin yerini bulup onu hiç beklemediği bir sırada bastırırlar.
Kabilenin genç bir üyesi, ine sadece kısa bir kılıç veya uzun bir bıçakla silâhlı olarak girer. Şansı kendisine yardım ederse, yer domu zunun, toprağı kazmaya başlayıp düşmanıyia arasına topraktan bir duvar çekmesine fırsat bırakmadan hücuma geçer.
Yerli, avını öldürdükten sonra, tünelin tavanına vurmak suretiyle, yerini arkadaşlarına belli eder. Bunun üzerine onlar da orasını kazıp avı ile avcıyı aşağı yukarı 1,5 metre derinden yukarıya çekerler.
Yerliler, yer domuzu'nun etinden başka dişlerinden de faydalanırlar. Bu dişleri bileklerine bilezik gibi takmakla uğursuzlukları yeneceklerine inanırlar.
Karıncaları sömüren bir hayvan:
Fakat bu tılsım yerlilere uğur yerine zamanla uğursuzluk getirir. Çünkü yer domuzu kalabalık termit sürülerinin daha fazla çoğalmasını önlemekle, memleketin ekonomisi yönünden büyük bir önem taşır. Başı boş kalan termitler, insanlara büyük zararlara sebep olurlar. Allahtan iri vücutlu yer domuzunun bir gecede sömürdüğü termit miktarı insanı şaşırtacak derecededir.
Yer domuzu karanlıkta tek başına veya bir tek arkadaşla ava çıktığı için, insanlar tarafından ender olarak görülür. 150-180 santim yüksekliğinde olabilen taş kadar sertleşmiş kilden termit yuvalarını kuvvetli pençeleriyle kolayca yıkar.
Beyaz karıncalar, yani termitler, yuvalarını korumak veya tamir etmek için yıkılan kısımlarda büyük sayılarda topladırlar. O zaman bu karıncayiyen harekete geçer. 30 santim uzunluğundaki yapışkan dili, adi karıneayiyen veya pangolin'inkinden daha geniş olduğundan, kısa bir süre zarfında bunlardan çok daha fazla sayıda termit'i midesine indirir.
Yer domuzu kendini nasıl korur:
Yer domuzu'nun tek düşmanı insanoğlu değildir. Habeşistan ile Ümit burnu arasındaki geniş sahada da yaşayan bu hayvan çok kere arslan, leopar ve diğer bazı etçillerin de kurbanı olur.
Hücuma uğrayan yer domuzu, kendini sırt üstü yere atar ve sivri pençelerini savunma silâhı olarak kullanır. Diğer karıncayiyen'ler gibi, saldırıya uğrayınca kendisi saldırmaz. Üstelik daha yırtıcı hayvanların keskin dişlerinden de yoksundur. Esasen ağız boşluğunun önünde dişi yoktur; çenesinin yanlarındaki dişler ise basit çıkıntılardır.
Yer domuzları mayıs, haziran veya temmuz aylarında tek yavru doğururlar. Esaret hayatında fazla yaşamazlar. Yalnız bir tanesi Londra Hayvanat Bahçesi'nde on yıl yaşayabilmişti. Öbür dişsizlerden ve karıncayiyenlerden farklı olan bu hayvanın menşei ve öbür memelilerle olan bağlantısı henüz aydınlatılanlamıştır.
